Gigantyczna operacja w centrum miasta – jak Ruda Śląska pozbywa się niebezpiecznej hałdy?

Trwają prace związane z gaszeniem pożaru, jaki objął pogórnicza hałdę Pokój w Rudzie Śląskiej. To jedno z największych ekologicznych przedsięwzięć w regionie. Proces ten, choć konieczny, budzi wiele emocji wśród mieszkańców, którzy zmagają się z uciążliwościami wynikającymi z prowadzonych prac. Jeszcze kilka miesięcy i będzie widać, a przede wszystkim czuć efekt tych prac. Dziś z hałdy unosi się widoczny gołym okiem dym a w nim wiele niebezpiecznych dla zdrowia mieszkańców Rudy Śląskiej gazów.

Historia problemu i skala wyzwania

hałda Pokój w Rudzie Śląskiej

Hałda Pokój to pozostałość po działalności miejscowych kopalń, które przez dziesięciolecia składowały odpady górnicze na tym obszarze. Niestety, naturalne procesy chemiczne sprawiły, iż zwałowiska zaczęły się zapalać, emitując szkodliwe substancje do atmosfery.

• Dr inż. Janusz Konior, Politechnika Śląska: „Taka hałda pokopalniana powoduje wiele zagrożeń środowiskowych. To są nie tylko zagrożenia środowiskowe związane z powietrzem, czyli wpływem na atmosferę w postaci emisji gazów pożarowych, w postaci pylenia. To są oddziaływania również na glebę. Te zanieczyszczenia przedostają się na wód powierzchniowych i podziemnych.”

Prace rekultywacyjne obejmują usunięcie zapożarowanego materiału, jego wygaszenie i ponowne ułożenie w sposób zapobiegający przyszłym samozapłonom.

• Jarosław Wieszołek, prezes SRK: „Realizujemy bardzo trudne przedsięwzięcie, którego historia sięga roku 2018. Wcześniejsze koncepcje rekultywacji polegające na zasypywaniu tej hałdy okazały się nieskuteczne. Dlatego w 2023 roku opracowaliśmy nowy program funkcjonalno-użytkowy. Dążymy do tego, aby tę sprawę ostatecznie zamknąć. Chcemy przywrócić ten teren lokalnej społeczności i miastu.”

Monitoring jakości powietrza

hałda Pokój w Rudzie Śląskiej

Aby zapewnić bezpieczeństwo mieszkańców, na terenie miasta funkcjonuje system monitoringu jakości powietrza, który dostarcza bieżących danych na temat poziomu pyłów PM2.5 i PM10. Dodatkowo SRK prowadzi niezależne badania stężeń gazów przy użyciu specjalistycznych detektorów. Wyniki dotychczasowych analiz wskazują, iż normy nie zostały przekroczone.

• Michał Pierończyk, prezydent Rudy Śląskiej: „Tu mieliśmy taką sytuację, iż ta hałda zaczęła się mocniej palić, były problemy m.in. z osobami które użytkują garaże. Zagrożenie życia i zdrowia też wchodziło w grę, więc te działania były konieczne i ciesze się, iż są prowadzone. Jest to duża uciążliwość dla mieszkańców, ale widzimy światełko w tunelu. Jako miasto liczymy też, iż ten teren, który jest w strategicznym miejscu pomiędzy dzielnicami Nowy Bytom i Wirek, zagospodarujemy, stawiając tu lekkie konstrukcje farmy fotowoltaicznej.”

Zakres i harmonogram prac

Od 2024 roku realizowane są intensywne roboty zabezpieczające na obszarze 10 hektarów hałdy. Proces ten obejmuje:

• usunięcie zapożarowanego materiału do bezpiecznej głębokości,
• transport i wychłodzenie wydobytego materiału,
• ponowne ułożenie z warstwami izolacyjnymi,
• rekultywację poprzez zazielenienie terenu.

Najbardziej uciążliwe prace potrwają do połowy 2025 roku, a zakończenie całego procesu przewidziano na drugą połowę 2026 roku.

• Arkadiusz Bąk, wykonawca robót: „Od czerwca dość mocno pracujemy nad tym, żeby zabezpieczyć mieszkańców i miasto od tego zapożarowania. To udało się zrobić. Mamy ten ogień pod kontrolą, mamy zlokalizowane trzy zarzewia tego zapożarowania. Aby prace pożarnicze zostały zakończone przed Wielkanocą musimy dobrać się do tych najbardziej zapożarowanych ognisk. Czyli będziemy obcować z żywym ogniem, tam go zdławimy i zagasimy. Potem prace będą kontynuowane zgodnie z technologią, która została zaakceptowana. ”

Rekultywacja hałdy Pokój w Rudzie Śląskiej to jedno z największych wyzwań ekologicznych i inżynieryjnych w regionie. Choć prace wiążą się z pewnymi niedogodnościami dla mieszkańców, ich finalny efekt powinien przynieść wymierne korzyści – poprawę jakości powietrza, eliminację zagrożenia pożarowego oraz przekształcenie zdegradowanego terenu w przestrzeń przyjazną ludziom i środowisku. Proces rekultywacji potrwa jeszcze kilkanaście miesięcy, ale zgodnie z obietnicami, do końca kwietnia widać będzie pierwsze efekty tych działań.